etatags" rows="4" style="width:100%">

home keyword

" /> Ψυχοθεραπευτικό κέντρο Χριστιάνα Γρηγορίου- Ψυχοθεραπεία

Ψυχοθεραπεία

our-inner-tree.jpgΗ ψυχοθεραπεία (psychotherapy) είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την διαδικασία και τις τεχνικές που χρησιμοποιεί ένας ειδικός της ψυχικής υγείας στις συναντήσεις με τους πελάτες/θεραπευόμενούς του. Υπάρχουν πολλές σχολές ψυχοθεραπείας όπως η Ψυχανάλυση ή Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία, η Υπαρξιακή ψυχοθεραπεία, η Συστημική ή Οικογενειακή ψυχοθεραπεία, οι βιωματικού/σωματικού τύπου ψυχοθεραπείες, η Γνωστική (ή γνωσιακή)- Συμπεριφορική, οι “New Age” ψυχοθεραπείες και τα παρακλάδια τους.

Οι ψυχοθεραπευτικές «σχολές» και «τεχνικές» χωρίζονται σε υποκατηγορίες με ποικίλους τρόπους. Καταρχήν μπορούμε να μιλήσουμε για ατομική, ομαδική, οικογενειακή ή σε ζευγάρια ψυχοθεραπεία. Σε πολλές περιπτώσεις ψυχολογικών ή σχεσιακών δυσκολιών κάποιες μορφές θεραπείας είναι πιο κατάλληλες ή πιο δοκιμασμένες από άλλους αν και στους κύκλους των επιστημόνων ψυχικής υγείας τα όρια είναι ευέλικτα ως προς αυτό. Ως προς τις ουσιο-εξαρτήσεις για παράδειγμα φαίνεται να προτιμάται η ομαδική και η οικογενειακή θεραπεία.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί επίσης να χαρακτηριστεί ως βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη συγκεκριμένο ή ανοιχτό αριθμό συνεδριών, ενώ με βάση τη θεωρητική κατεύθυνση και εκπαίδευση του θεραπευτή ή ψυχολόγου ποικίλει και η συχνότητα των θεραπευτικών συναντήσεων ή συνεδριών. Για παράδειγμα η Γνωστική (γνωσιακή)- Συμπεριφορική προσέγγιση τείνει να είναι πιο βραχεία μορφή θεραπείας ενώ οι ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις, όπως η Ψυχανάλυση, τείνουν να εκτείνονται σε βάθος χρόνου και έχουν συνήθως μεγαλύτερη συχνότητα συναντήσεων.

Επίσης οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις κατηγοριοποιούνται και με βάση την «παρεμβατικότητα» του θεραπευτή κατά τη θεραπεία. Κάποιοι θεραπευτές τείνουν να είναι πιο παρεμβατικοί καθοδηγώντας πιο έντονα και άμεσα τον θεραπευόμενο ενώ άλλοι προτιμούν να είναι όσο γίνεται μη παρεμβατικοί αφήνοντας τον θεραπευόμενο να «καθοδηγήσει» τον ρου της θεραπείας.

Κλείνοντας την ενότητα που αφορά την κατηγοριοποίηση αναφέρουμε ότι κάποιες προσεγγίσεις δίνουν μεγάλη σημασίας στο «εδώ και τώρα», στο παρόν δηλαδή, ενώ άλλες δίνουν βαρύτητα στο παρελθόν. Και εδώ τα όρια είναι δυσδιάκριτα.

 

Σχέση και Ψυχοθεραπεία

Πολλές, αν όχι όλες, από τις προαναφερθείσες μορφές ή σχολές ψυχοθεραπείας ασχολούνται πολύ και έχουν ως βασικό τους εργαλείο τη «ΣΧΕΣΗ». Λέγοντας σχέση εννοούμε πολλά είδη σχέσης με πρώτη ίσως τη θεραπευτική σχέση μέσα στην οποία λαμβάνει χώρα η θεραπευτική διαδικασία. Η σχέση ανάμεσα σε θεραπευτή και θεραπευόμενο είναι πολύ σημαντική είτε εστιάζεται σ’ αυτή η θεραπευτική διαδικασία είτε όχι. Ακόμα και σε παρεμβατικές προσεγγίσεις η σχέση θεραπευτή και θεραπευομένου έχει τη σημασία της. Αν η σχέση αυτή δεν χαρακτηρίζεται από εμπιστοσύνη και σεβασμό και δεν διέπεται από το απόρρητο ο θεραπευόμενος δεν θα μπορεί να ακολουθήσει την πορεία της θεραπείας. Σε πιο ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις και πρακτικές η θεραπευτική σχέση είναι το Άλφα και το Ωμέγα της θεραπείας. Μέσα από τη θεραπευτική σχέση παρουσιάζονται ή «παίζονται» οι άλλες σημαντικές σχέσης του θεραπευομένου και έτσι μπορούν να προσεγγισθούν, να σχολιαστούν, να δουλευτούν και να αναλυθούν πολλές φορές.

Για κάποιες προσεγγίσεις μια καλή και καλά εγκαθιδρυμένη θεραπευτική σχέση μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο για τον θεραπευόμενο και με βάση αυτή να εξυγιάνει τις προϋπάρχουσες του σχέσεις αλλά και να δημιουργήσει καινούριες, λειτουργικές για τον ίδιο. Πιο φιλοσοφικά και αφαιρετικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η θεραπευτική σχέση είναι αυτό που συμβαίνει ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο, ο μεταξύ τους χώρος, ο τρόπος με τον οποίο συμφώνησαν (άμεσα ή έμμεσα) να επικοινωνούν.

Πέρα από τη θεραπευτική σχέση κατά τη διάρκεια της θεραπείας «δουλεύονται» κι άλλες σχέσεις, όπως τη σχέση του θεραπευόμενου με τον εαυτό του, του σημαντικούς άλλους στη ζωή του, με την κοινωνία/το κοινωνικό σύνολο, αλλά και με πράγματα ή διαδικασίες όπως με τον φαγητό, το τσιγάρο, την ουσία (όταν μιλάμε για χρήση κατάχρηση ή εξάρτηση), με το επάγγελμά του κ.α. Κάποιες μπαίνουν πιο «βαθιά» σ’ αυτές τις σχέσεις και άλλες όχι τόσο, κάποιες τις βλέπουν στο «εδώ και τώρα» ενώ άλλες τις βλέπουν και στο παρελθόν ή το μέλλον, ή αλήθεια είναι παρόλα αυτά ότι οι σχέσεις μας, μας ακολουθούν σε κάθε κοινωνική, φιλική, οικογενειακή ή επαγγελματική μας σχέση. Κατά τον ίδιο τρόπο μεταφέρονται και στην θεραπευτική σχέση ασχέτως με τον τρόπο που τις προσεγγίζουμε και πόσο ή πως τις επεξεργαζόμαστε μέσα σ’ αυτήν.

 

Τα όρια μέσα στη θεραπευτική σχέση

Κάθε θεραπευτική προσέγγιση δίνει μεγάλη βαρύτητα στα όρια. Αυτό είναι κάτι που συχνά «ξενίζει» ένα άτομο όταν πρωτοπάει για θεραπεία. Πολλές φορές θεωρείται «ιδιοτροπία» του θεραπευτή όταν επιμένει στην εγκαθίδρυση και διατήρηση σαφών και αυστηρών, για παράδειγμα χρονικών, ορίων. Κι όμως δεν είναι έτσι. Καταρχήν τα χρονικά όρια καθιστούν τη σχέση θεραπευτική και όχι κοινωνική το οποίο είναι αναγκαίο για την πορεία της θεραπείας, οι ρόλοι χρειάζεται να είναι όσο γίνεται πιο ξεκάθαροι γιατί αυτό είναι πιο βοηθητικό για τον θεραπευόμενο αλλά και για τον θεραπευτή. Επίσης αν θεωρήσουμε ότι η θεραπεία είναι μια διαδικασία μεγαλώματος που οδηγεί στην συναισθηματική και σχεσιακή ωριμότητα του θεραπευομένου ο ίδιος χρειάζεται να είναι αρκετά υπεύθυνος ώστε να σέβεται τα χρονικά όρια της θεραπείας, κάτι που συμφωνείται και από τον θεραπευτή και από τον θεραπευόμενο συνήθως στην αρχή της θεραπείας υπό τη μορφή άγραφου (συνήθως) συμβολαίου. Επιπλέον τηρώντας τα χρονικά όρια εκπαιδευόμαστε στο να αναγνωρίζουμε, να σεβόμαστε και να τηρούμε τα όρια στις υπόλοιπες σχέσεις μας αλλά και να αναγνωρίζουμε και να θέτουμε τα δικά μας προσωπικά όρια στις διαδράσεις μας με άλλους ανθρώπους.

Τα όρια στη θεραπεία (και όχι μόνο), όπως προαναφέρθηκε, έχουν να κάνουν και με την αναγνώριση του ρόλου μας σε μια σχέση. Είναι σημαντικό στη θεραπευτική διαδικασία ο θεραπευτής να αναλαμβάνει τον ρόλο του θεραπευτή και ο θεραπευόμενος τον ρόλο του θεραπευόμενου αλλά και του «θεραπευτή» του εαυτού του. Σε άλλες σχέσεις π.χ. φιλικές, οι ρόλοι εναλλάσσονται όταν ο ένας από την παρέα έχει πρόβλημα οι υπόλοιποι σπεύδουν να τον ακούσουν ενώ στην θεραπεία ο στόχος είναι να βοηθηθεί ο θεραπευόμενος με τις δυσκολίες του και όχι να γίνει φίλος ή σύμβουλος του θεραπευτή του. Οι ξεκάθαροι ρόλοι προστατεύουν τη θεραπευτική σχέση αλλά και τη θεραπευτική πορεία του θεραπευόμενου.

Το Θεραπευτικό συμβόλαιο

Με τον όρο θεραπευτικό συμβόλαιο αναφερόμαστε στην συμφωνία ανάμεσα σε θεραπευτή και θεραπευόμενο (ή συντονιστή και θεραπευτική ομάδα) για τους όρους, τα όρια, τους στόχους και τις υποχρεώσεις μέσα στη θεραπεία. Το συμβόλαιο είναι πολλές φορές άγραφο αλλά είναι σημαντικό να συνάπτεται ανάμεσα σε θεραπευτή και θεραπευόμενο αφού προσφέρει τη βάση της θεραπευτικής σχέσης. Το συμβόλαιο συνήθως αναφέρεται στα χρονικά όρια κάθε συνεδρίας αλλά και τα χρονικά όρια της θεραπευτικής διαδικασίας (ακόμα κι αν η θεραπεία είναι ανοιχτή – δηλαδή δεν έχει οριστεί από την αρχή συγκεκριμένος αριθμός συνεδριών- την ορίζουμε στο συμβόλαιο ως ανοιχτή), και τα δύο μέρη συμφωνούν να εμπλακούν στην θεραπευτική σχέση ενεργά ο καθένας από τον ρόλο του, ο θεραπευτής οφείλει να αναφέρει ότι η θεραπεία καλύπτεται από το απόρρητο και να φροντίσει να το τηρήσει ενώ θα εξηγήσει στον θεραπευόμενο κάτω από ποιες συνθήκες ίσως αναγκαστεί να παραβεί το απόρρητο (παραβίαση του απορρήτου δεν συμβαίνει πολύ συχνά ενώ στις περιπτώσεις που ο θεραπευτείς θεωρήσει ότι πρέπει να γίνει – εάν ο θεραπευόμενος σκοπεύει να βλάψει τον εαυτό του ή κάποιον άλλον τις περισσότερες φορές - οφείλει να το συζητήσει με τον θεραπευόμενο).

Το συμβόλαιο επίσης περιλαμβάνει δέσμευση και από τα δύο μέρη ότι θα σεβαστούν την θεραπευτική διαδικασία και τα άτομα που εμπλέκονται στην θεραπευτική σχέση αλλά και ότι θα δουλέψουν με κοινό στόχο.

 

Θεραπευτικό πλαίσιο

Το θεραπευτικό πλαίσιο ή πλαίσιο θεραπείας περιλαμβάνει τόσο το συμβόλαιο, τα όρια, το θεωρητικό υπόβαθρο του θεραπευτή αλλά και τον χώρο μέσα στον οποίο λαμβάνει χώρο η θεραπευτική διαδικασία. Το θεραπευτήριο (consulting room) χρειάζεται να είναι ένας χώρος ευχάριστος, ανοιχτός και άνετος που να προωθεί τη συζήτηση και την έκφραση κυρίως από μέρους του θεραπευόμενου. Ο χώρος αυτός γίνεται η προϋπόθεση για την ύπαρξη θεραπευτικής σχέσης και θεραπευτικής διαδικασίας. Είναι επίσης σημαντικό ο χώρος να είναι ουδέτερος, δηλαδή να μην είναι φορτωμένος με αντικείμενα που τυχών να εμποδίζουν την προσοχή του θεραπευόμενου. Η διαμόρφωση του χώρου καλό θα ήταν να διευκολύνει τη δημιουργία της θεραπευτικής σχέσης.

 

Πορεία – στόχοι στη θεραπεία

Η πορεία της ψυχοθεραπείας αλλά και κάθε ψυχοθεραπευτικής συνεδρίας οφείλει να έχει αρχή μέση και τέλος. Πολλοί θεραπευτές και θεωρητικοί υποστηρίζουν ότι η θεραπευτική διαδικασία είναι μια διαδικασία μεγαλώματος και ωριμότητας ενώ βοηθά το άτομο να στραφεί προς τα μέσα- προς τον εαυτό- με απώτερο στόχο να στραφεί προς τα έξω, ως πιο ώριμο και με γνώση εαυτού άτομο, και να συνάψει λειτουργικές σχέσεις. Η ψυχοθεραπεία δεν έχει στόχο να αντικαταστήσει τις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου αλλά να το βοηθήσει να διαμορφώσει τις σχέσεις του ώστε να είναι λειτουργικές και βοηθητικές προς το ίδιο το άτομο.

Κάθε θεραπευόμενος φέρνει τα αιτήματα και τους στόχους του από τη θεραπεία μέσα στη θεραπευτική σχέση τα διαπραγματεύεται και καταλήγει σε ξεκάθαρους στόχους θεραπείας μαζί με τον θεραπευτή. Οι στόχοι και οι ανάγκες του ατόμου συχνά (αν όχι πάντα) μεταβάλλονται με την εξέλιξη της θεραπείας κι αυτό είναι κάτι που επιδιώκεται και ένας στόχος από μόνο του μέσα στη θεραπευτική διαδικασία.